Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi3
Bugün Toplam289
Toplam Ziyaret1663742
M. Demirel Babacanoğlu
karaisalihaber@hotmail.com
ZİYA PAŞA ANILDI
27/05/2012

 

PARKIN DURUMU

15 yıldır, şair, yazar, diplomat, devlet adamı, eski Adana valisi Ziya Paşa’yı; kendi adını taşıyan parkta, büstü, mezarı başında Aykırısanat Yazın Topluluğu olarak anıyoruz.

Ziyapaşa Parkı, Büyüksaat, Ramzanoğlu Konağı, Tuzhanı, Ulucami, İnkılap Okulu’nun çevrelediği alanda bulunmaktadır. Eskiden burası Ramazonoğlu Mezarlığı imiş. Zaten beylerin gömütleri de Ulucami avlusunda, kümbette yer almaktadır.

Parkı temizlemişler, süpürmüşler, birkaç ağacın gövdesini kireçlemişler.. Ama, yine de iç açıcı değil! Ağaçlar budanmış, kütük konumuna getirilmiş. Onlardan bazıları filiz veremeyecek, kuruyacak, kesilecek! Kimin işine yarayacak? Anlamış değilim. Daha önce, bu biçimde budanmış, kesilmiş ağaçların köklerini toprak yüzünde görülmektedir..

Bir zamanlar burada bir sakızlık (melengiç) ağacı vardı. 300, belki 400 yıllık bir ağaçtı. İçi kısmen koflaşmıştı, ama yaşıyordu. Bu ağacın Fotoğrafını DR. Yusuf Erkişi çekti, resmini yaptı. Bu ağaç kütük konumuna getirilmişti. Bir daha filiz veremedi, kurudu, kesildi. Kökü, elektrik kulübesinin kuzey dibindedir..

BÜST MERMERİ

1962 yılında Vali Mukadder Öztekin’in diktirdiği Ziya Paşa’nın büstü önündeyiz; büste bakıyoruz. Büstün mermer kaidesi kırılmış, çatlamış, ön tarafında çivi yaraları var.. Ziya Paşa’ya yakışmıyor.. Kaç kez yazdım, çizdim, açıkoturumlarda söyledim.. bir türlü değiştirilemedi..

MEZAR TAŞI

1881’de, Abidin Paşa’nın yaptırdığı Ziya Paşa’nın mezarıönündeyiz şimdi de; mezara bakıyoruz; yeterince bakımlı olmadığını görüyoruz. Mezar taşlarında eski yazıyla anlatılmış bir metin var.. Metin Türkçe harflerle bir levhaya yazılsa, uygun bir yere konulsa iyi olur dedik, kaç kere yazdık çizdik. Bu da yapılmadı..

PARK GİRİŞİ

Parkın girişine, parkla ilgili bir açıklama levhası yazılsın dedik; o da yerine getirilmedi.

DOĞUM TARİHİ

Ziya Paşa’nın doğum tarihi 1829. Büstte ve mezarda çakılı levhada 1825 yazıyor. Bir kurulca araştırma inceleme yapılarak doğrusu yazılmalıdır dedik; bu levha da yazılmadı..

KAÇ KİŞİ BİLİYOR

Birkaçının dışında; Adana edebiyatçıları, edebiyat öğretmenleri, edebiyat kolu öğrencileri, liseler, yüksek okullar.. Ziya Paşa’nın Adana’da valilik yaptığını, büstünün, mezarının burada olduğunun ayrımındalar mı?..

EĞER ZİYA PAŞA

Eğer Ziya Paşa gibi şair, yazar, devlet adamı bir diplomat batı ülkelerinin birinde olsaydı; ona gereken önem verilir, insanlara, dünyaya tanıtılırdı.. Binlerce turist gelir onu ziyaret ederdi.. Üzülerek belirteyim ki bu konu da iç açıcı değil.. Ama, umutsuz değilim..

PAŞA İLE İLGİLİÇALIŞMA

1995 yılında Ziya Paşa konusunda uzun, erimli bir araştırma inceleme yapmıştım, dergimiz Aykırısanat’
ın 17. sayısında yayınladım. Ardını da bırakmadım. Konuyu açıkoturumlarda işledim. Vali Yardımcılarından şair yazar Dağıstan Kılıçaslan, Nevzat Ergün, Mehmet Öklü ve kültür Müdürü Zeki Yılmaz’la görüştüm.. Uzun süredir kesintiye uğrayan, Ziya Paşa’yı anma işlevini gerçekleştirdik. O günden beri Ziya Paşa anılmaktadır..

BU YIL DA

Bu yıl da Ziya Paşa’yı mezarı/büstü başında anmayı kararlaştırdık. İhsan Sabancı Kız Meslek Lisesi coğrafya öğretmeni şair yazar Ferhat İşlek’le, Eğit-Der’de görüştük. Öğrencilerini getirecek, konuşma yapacak, şiir okuyacaklar.. Emekli edebiyat öğretmenlerinden şair, yazar DurmuşAli Özkale, Harika Ufuk; gençliğin fotoğrafçısı, bestekar Mesut Eray paşadan birer şiir okuyacaklar. Ben de izlenceyi sunacağım, paşanın yaşam öyküsünü anlatacağım.. Öyle de oldu.

PAŞA KİMDİR

Sözleştiğimiz gibi 17 Mayıs günü parkta buluştuk. Büstün önünde toplandık. Herkes coşkuluydu. Söze başladık. Bugün, şair, yazar, diplomat, devlet adamı Ziya Paşa’nın 132. ölüm yıldönümü.

Bilindiği gibi Ziya Paşa Tanzimat aydınlanmacılarından biri.* 1829 yılında İstanbul-Kandilli’de doğdu.. Annesinin adı Itır Hanım, babasının adıFeridettin Efendi.. Aslen Erzurum kökenlidir, Galata Gümrüğü’nde küçük memurdur. Mekteb-i Edebiye’de okur. Lalası İsmail Ağa’dan, öğretmeni İsa Beyden edebiyat dersleri alır. Arapça, Farsça, Fransızca öğrenir. Şiirler yazar. Gümüşhalkalı, Servili, Kılıçlar kahvelerinde, şairlerle yarışır; usta şair olur. Sadrıazam Mustafa Reşit Paşa’nın ilgisini çeker; olurlarıyla sarayda yazmanlığa alınır. Ali Paşa onu Zaptiye Nezareti Müsteşarlığına vererek, saraydan uzaklaştırır. Paşa Yeni Osmanlılar Cemiyeti’ne girer, yönetimi eleştirir; sarayla arası açılır.. Fransa’ya kaçar, sonra da İngiltere’ye gider. Orada Ali Suavi’nin Muhbir gazetesinde yazılar yazar, anlaşamayınca Hürriyet gazetesini çıkarır.. Rüya adlı yazılarıyla sarayı eleştirir.

1871’de Ali Paşa’nın ölür; yurda döner. Padişah Abdulaziz, yerine geçen 5. Murat tahtan indirilir; Abdülhamit tahta geçirilir. Yeni padişah, Anayasa’nın yapım görevini Ziya Paşa Namık Kemal, Mithat Paşa’ya verir..Anayasaya; “padişah dilediğini uyruğundan kovar”maddesinin konmasını ister. Bu madde 113. Maddedir. Tartışılarak konulur. Abdülhamit, çok geçmeden, anayasayı kaldırır, meclisi dağıtır, yapımcılarını sürgüne gönderir..Namık Kemal Midilli Adası’na; Mithat Paşa Taif Zindanı’na sürülür; orada boğularak öldürülür. Ziya Paşa, Suriye, Konya, Adana Valiliğine sürgün edilir.. 1878’de Adana’ya gelir gelmez düşünce suçlularını hapisten çıkartır. İstanbul’dan tiyatro topluluğu getirtir, memurların, halkın tiyatro izlemesini sağlar; batı tarzı yerleşik tiyatroyu kurar. Eğitime önem verir.Şair Ziya’yı İstanbul’da okutur. Vilayet Matbaası’nı kurar, yarı resmi Seyhan gazetesini çıkarır. Mektupçusu (Özel kalem md.) Şair Admi’nin Şuküfe Name** adlı şiir kitabını yayınlar. Adana müftüsü yağmur yakarısına çağırır; o da ‘Burada Seyhan akıyor, siz de bakıyorsunuz derse Allah; ben ne diuyebilir’ der gitmez. Seyhan üstüne dev çarklar kurdurur, Adana topraklarının sulatır. Halkla doğrudan görüşür, kimsenin aracı kabul etmez.. Rüşvet yedi diye iftiraya uğrar. Namık Kemal, “Dünyada herkes rüşvet yiyebilir ama, Ziya Paşa yemez” diye bağırır..

Ziya Paşa iki kez evlenmiştir. İlk eşinden Hayali, Seniha, Vahit Ziya; ikinci eşi Saadet Hanım’dan Reşat Bey adlı çocukları doğar. Harp Okulunu bitiren Reşat Bey, Albay olarak Kurtuluş Savaşı’na katılır. Afyon Cephesi’nde, Msutafa Kemal’e, Çiğiltepe’yi yarım saat içinde alacağını söyler, alamaz; intihar eder; ama tepe az sonra alınmıştır.. Sonradan ona ‘Çiğiltepe’ soyadı verilir..

Ziya Paşa son yıllarda rahatsızdır. 17 Mayıs 1880’de dünyamızdan ayrılır. Cenazesini vilayet kaldırır. Yerine Abidin Paşa vali olur; 1881 yılında mezarını yaptırır. Büstünü ise 1962’de Vali Mukadder Öztekin diktirir..

ŞİİRLER OKUNDU

Emekli şair-yazar edebiyat öğretmeni Durmuş Ali Özkale, Harika Ufuk, gençliğin fotoğrafçısı Mesut Eray, Coğrafya öğretmeni Ferhat İşlek ve öğrencileri Ziya Paşa’dan seçtikleri şiirleri okudular. Eski Adana Milli Eğitim Müdürü Veli Cuma, emekli hava pilot Özel Gültekin günün anlamını, önemine değgin kısa konuşmalar yaptılar.. Sonra mezarın başına gelindi: herkes dilediği gibi görevini yaptı... Ramazanoğlu Konağı ve Çukurova Üniversitesi öğretim görevlisi Gözde Ramazanoğlu sağolsunlar çay ikram ettiler..

ŞİİRLERDEN ÖRNEKLER

Terci-i Bend (Bağlı ikilikler)

Güller güller figanla geçer ömr-i andalip

Bîmar intizârda, ücret diler tabib

Menend-i lâşe nâşı tüvânger zelül ü hâr

Herkes misâl vârisü gassâl nâşakib

Bâlîn-i nâa hâce-i şehr eyler ittikâ

Hâk-i mezellet üzre yatir aç bir garip

(…)

Açıklaması: Gülle, gülerken bülbülün ömrü ah etmekle geçer/ Hasta ölüm döşeğinde inlerken doktor para ister.// Mirasçılar, ölü yıkayıcılar, zenginin cesedine önem vermezler/ Leşe konan akbabalar gibi miras için tabutun kalkmasını beklerler// Kent efendisi telli yatakta naz yastığına dayanır/ Garipler, yoksullar verimsiz çorak toprakta aç yatar,,

Terkib-i Bend (İkilikler toplamı)

Gadre ede reâyâsına vali-i eyalet

Dünyada vü ukbâda ne zillet, ne rezalet

Lâyık mıdır insan olana vakt-i kazâde

Hak zâhir iken batıl için hükmi imalat

Kadı ola dâvacı ve muhzır dahi şahit

Ol mahkemenin hükmüne derler mi adalet

(…)

Açıklaması: Kim ki eyalet valisi olur, halka işkence eder/ Her iki dünyada bu hareket alçaklıktır// Haklının hakkını doğru vermek gerekir/ Yalanlara dayanarak hükmetmek haksızlıktır// Yargıç davacı olursa, mübaşir şahit/ O yargının kararına denir mi adalet.

Beyitler (İkilikler)

Bed asla necâbet mi verir hiç üniforma

Zerduz palan vursan eşek yine eşektir

Milyonla çalan mesned-i izzette ser efrâz

Birkaç kuruşu mürtekibin cayı kürektir

Zalim yine bir zulme giriftar olur ahir

Elbet de olur ev yıkanın hanesi viran

(…)

Açıklaması:Bir makam sahibine üstünlük mü verir giysi/ Zira eşeğe altından palan vursan eşek yine eşektir// Milyonla çalanın yeri yüksek makamdır/ Birkaç kuruş aşıranın cezası ise kürektir// Zalim her zaman işken etmeye yatkındır/ Ama işkence edinin evi elbette bir gün viran olur.

Dörtlükle

Niçin nâlendesin böyle

Gönül derdin nedir söyle

Seni ben istemem öyle

Gönül derdin nedir söyle

Kimin aşkıyla nâlâsın

Kimin hicriyle suzansın

Neden böyle perişansın

Gönül derdin nedir söyle

Nedir bu sendeki hayret

Buna var bebep elbet

Merak oldu bana gayet

Gönül derdin nedir söyle

(…)



2675 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın

Yazarın diğer yazıları

HAYRETTİN İVGİN DERGİLERİ - 05/03/2024
HAYRETTİN İVGİN DERGİLERİ
FİLLİ KÖY - 21/02/2024
FİLLİ KÖY
ARİF NİHAT ASYA - 19/02/2024
ARİF NİHAT ASYA
SÖZLÜ ÖYKÜCÜLÜĞÜZ CAN ÇEKİŞİYOR - 15/02/2024
SÖZLÜ ÖYKÜCÜLÜĞÜZ CAN ÇEKİŞİYOR
SEVGİLİLER GÜNÜ - 15/02/2024
SEVGİLİLER GÜNÜ
ACI DEPREM - 15/02/2024
ACI DEPREM
ADANA TUYAP KİTAP FUARIN’NDA OKUDUĞUM ŞİİRLER - 06/02/2024
ADANA TUYAP KİTAP FUARIN’NDA OKUDUĞUM ŞİİRLER
ÖDÜL TÖRENİ YENİ YIL - 29/12/2023
ÖDÜL TÖRENİ YENİ YIL
Yeni Adana’nın yaşamı - 26/12/2023
Yeni Adana’nın yaşamı
 Devamı
AlışSatış
Dolar32.222232.3513
Euro35.110935.2516