Evliya Çelebi Adana’ya gelmiş. Adana baştah başa dut ağaçlarıyla kaplı. Üstünde bülbüller ötüyor. İpek böcekciliği yapılıyor. İpekli kumaşlar üretiliyor. Satılıyor, doğuya batıya. Herkes mutlu…  Halk eğleniyor.

Dutu ağacını bilmeyen yoktur. Dünyanın ılıman bölgelerinde doğal olarak yetişmektedir. Çiçekli bitkiler türünden olup yapraklarını döker. Meyveleri tatlı ve şifalıdır.

Bizim köyde evlerin bahçesinde dut ağaçları vardı. (Ilıman bölgelerin köylerinde kentlerinde  dut ağacı vardır.) Biz çocuklar, kimin dutu olursa çıkar başına yerdik.

Adana’da o yıllardan kalma birkaç dut ağacı bulunabilir!  Yakın komşumuzun, o yıllardan kalma öyle bir dut ağacı vardı. Mahallenin çocukları çıkar başına yerdi. Cıvıldaşırlardı kuşlar gibi. Bir gün okuldan geldim ki ev sahibi kestirmiş dutu… Dutsuz kaldı çocuklar. Hoş karşılamadı mahalleli… hüzünlendi.

Başka bir mahalleye taşınmıştık. Apartmanın oldukça geniş bahçesi vardı. İçinde, büyük kalın bir dut ağacı. Üç dört kişi kulaçlasa yetişemezdi. Bir gün yönetici yapacağını yapmış. Bir hızarcıya kestirmiş. Şimdi onun yerinde yabani kökenli meyvesiz bir ağaç durmaktadır.

Ankara-Ayaş dutu ünlüdür. Ankara’da kaldığım yıllarda görmüştüm. Pazara getirir satarlardı. İri parmak gibi lezzetli olurdu.

Malatya dutu da ünlüdür. Kurusunu getirip satıyorlar pazarlarda. Adana’da gördüm, bir gezgin satıcı şurubunu üretmiş satıyordu, “Şifalı bunlar” diyordu,

Dut ağacının sayılamayacak kadar yararları var. Meyvesi, ak, kara, mor, yarım parmak uzunluğundadır. Yaprağından sarma yemeği yapılır. Kaynatılırsa, çay gibi içilir. Kemik erimesine birebirdir.

Ezilir suyu çıkarılır, pekmezi, pestili yapılır. Bandırması (sucuğu) üretilir. Reçel yapımında kullanılır. Bal ile yenildiğinde eklem iltihaplarını giderir, çıban akne, ağız yaraları, boğaz ağrısı, verem  gibi sayrılıkları iyileştirir. İdrar söktürücüdür, Meyvesi,  ham olarak kurutulup yenildiğinde ishali keser. Aç karnına yenilirse bağırsak kurtlarını döker. Yemekten önce yenmesi daha yararladır.

Baş dönmesini, kulak çınlamasını giderir. Uykusuzluğu önler. Böbrek iltihabını, yüksek tansiyonu, sinir zayıflığını yok eder. Saçların erken ağarmasını önler. Kalp damar sertliğini ortadan kaldırır. Demir eksikliğini giderir. Katarak, inme hastalıklarını engeller.  Hücreleri yeniler, kemikleri korur.  Ağrıları giderir, kabızlığı önler.

Kerestesi değerlidir mobilyacılıkta kullanılır. Sert, sağlam bir ağaçtır. Oyma saz, sandalye, kerevit, divan, koltuk yapımında (…) kullanılır.

10.07.2023, Çamlıyayla