Tarih başlarında yaşayan bilim insanı filozof Theon (MS 355-370) kızı Hypatia’dan söz edeceğim. Hypatia pozitif bilimlerde ün yapmış, kitaplar yazmış kadın/bilim insanı. Amaaaaa ona doğmacılar yaşama hakkı vermediler.

İskenderiye;  Makedon Kralı Büyük İskender  tarafından MÖ 332 yılında kurulmuş. Yunanlıların, Mısırlıların, Yahudilerin bilim merkezi olmuş. Birçok ülkeden öğrenciler gelip okumuşlar… Doğu ve batı uygarlığına katkıda bulunulmuşlar…

Suyun kaldırma gücünü bulan dünyaca ünlü Arşimet burada çalışmıştı. Matematik, fizik, gökbilim dersleri vermiş; Öklit/geometri bilimleri konularını işlemişti...  İlk kez dünyanın çevresi bu dönemde Erestoshenes tarafından  hesaplandı.

Hypatia, astronomi, geometri, felsefe, el işleri, şiir, söylev sanatlarını; yüzme, ata binme, dağa tırmanma, sporlarını burada içselleştirdi. Bu bilgilerin ışığında aydınlatmaya çalıştı halkı. Tarihin ilk çağlarında bilim insanı bir kadının yaşamını doğmacılar tarafından sonuçlandırıldı. Kim bilir belki de o günden bu güne kadına şiddet sürüyor… Uygarlığı… rahatsız ediyor.

Babası Theon, bilgindi;  İskenderiye Kütüphanesi’nde dersler veriyordu.  İlk derslerini babasından aldı. Felsefe öğrendi, söylev çalışmaları yaptı. Dağlara tırmandı, ata bindi, yüzdü, müzik dinledi. Doğada olup bitenleri öğrendi. Dersler vermeye başladı. Evlenme önerisinde bulundular, O, “Gerçeklerle evliyim” diyerek kabul etmedi.

Platon’u örnek aldı. Proheres, Plütarz’dan bilgiler edindi; Yeni Platonculuğa yöneldi. Atina Okulu’nda okudu; İskenderiye’ye döndü. Resmi  kurumları ziyaret etti. Platoncu Felsefe Okulu’nun yöneticisi oldu. Ünlü Plotermis Piskoposu Filozof Svnersios’la mektuplaştı, bilgiler aldı.

Görüş ve düşüncelerini yayıyor, geleceğe ışık tutuyordu. Doğmacılar pozitif bilimleri benimseyemediler. Baş Papaz Curille’nin kışkırtmasıyla  İskenderiye Kütüphanesi’ni, bilim insanlarını ortadan kaldırmayı planladılar. Dünyaca ünlü bilim merkezi olan İskenderiye Kütüphanesini yaktılar. Hypatia’yı cadı olarak nitelediler; dersinden alarak kilisenin önüne dek sürüklediler. Parçalayıp öldürdüler.

Ünlü sanatçılarından Raffaello Atina Okulu tablosunda Hypatia’yı betimlemişti. Doğmacılar tabloyu yok etmek istediler. Sanatçı, kadının Hypatia değil, Papanın yeğeni olduğunu söyledi. Tablo kurtuldu.

BİLİM İNSANI HYPATİA IŞIĞINDA ANNELER GÜNÜNÜZ KUTLU OLSUN.

….

Kaynak: Hüseyin Kaya-Hypaita, Güncel sanat dergisi. Mayıs-Haziran 2022; sayı 78, syf. 64// Hypatia, İnternet, 04.05.2022 // 08.05.2022, Adana